Tin tức sức khỏe
Tụt huyết áp sau khi ăn, nguyên nhân và cách phòng tránh
Hiện nay, có người bị hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, thậm chí là ngất xỉu sau khi ăn. Đây chính là những dấu hiệu của tình trạng tụt huyết áp sau khi ăn. Vậy nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là gì? Làm thế nào để ngăn ngừa? Trong bài viết dưới đây, Microlife sẽ giải đáp cho bạn toàn bộ những thắc mắc này.
1. Như thế nào được coi là tụt huyết áp sau khi ăn
Triệu chứng tụt huyết áp sau khi ăn (HHASA) chủ yếu trên lâm sàng là hiện tượng chóng mặt, cảm giác đầu lâng lâng hoặc mệt mỏi, hậu quả lớn hơn là sẽ bị ngất.
Khi bị tụt huyết áp sau khi ăn, biểu hiện đầu tiên mà bạn dễ nhận biết được đó là chóng mặt.
Đo huyết áp trước và sau khi ăn để phát hiện được tình trạng tụt huyết áp. Thông thường, khi gặp phải tình trạng này, chỉ số huyết áp tâm thu (chỉ số huyết áp tối đa) sẽ biến đổi nhiều hơn. Hơn 70% các trường hợp HHASA xuất hiện trong vòng từ 30 – 60 phút sau khi ăn. Triệu chứng tụt huyết áp sau khi ăn có thể được nghi ngờ khi huyết áp tối đa và giảm ít nhất 20mmHg trong vòng 2 giờ sau khi ăn. Bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán cho triệu chứng này nếu huyết áp trước khi ăn đạt ít nhất 100mmHg và trong vòng 2 giờ sau ăn huyết áp đạt 90mmHg.
Ngoài ra để tìm ra căn nguyên gây triệu chứng HHASA, một số xét nghiệm cận lâm sàng đã được chỉ định để loại trừ các nguyên nhân khác làm thay đổi huyết áp, bao gồm: Công thức máu để phát hiện tình trạng thiếu máu hay xét nghiệm đường máu, đo điện tâm đồ để phát hiện các rối loạn nhịp hay siêu âm tim để đánh giá các đặc điểm cấu trúc và chức năng cơ tim.
2. Nguyên nhân gây ra tụt huyết áp sau khi ăn
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tụt huyết áp sau khi ăn, dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến bạn có thể tham khảo:
Hoạt động tiêu hóa và hấp thu của cơ thể
Tiêu hóa và hấp thu của cơ thể là một quá trình phức tạp, bị ảnh hưởng bởi sự phối hợp của nhiều cơ quan khác nhau. Sau khi ăn no, cơ thể sẽ huy động một lượng máu nhiều hơn đến dạ dày và đến ruột non để tăng cường cho hoạt động hấp thu. Lúc này, quả tim hoạt động nhiều hơn bằng cách tăng tần số co bóp, các mạch máu ngoại vi co nhỏ lại để đảm bảo duy trì mức huyết áp bình thường và tưới máu cho những cơ quan thiết yếu, đặc biệt là não bộ. Sự khiếm khuyết ở bất kỳ khâu nào của quá trình tự điều chỉnh đều có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng HHASA.
Mất cân bằng trong hệ tuần hoàn
Ở một số trường hợp, hoạt động bù trừ của hệ tuần hoàn vẫn không đủ để thiết lập lại mức cân bằng. Chính vì thế lưu lượng máu đến nuôi dưỡng não giảm sẽ dẫn đến các biểu hiện của hạ huyết áp như: chóng mặt, hoa mắt hay bị ngất xỉu…
Ngất xỉu xảy ra khi não bị giảm đột ngột lượng máu huyết.
Người bệnh có các tổn thương liên quan đến hệ thần kinh
Trong những trường hợp khác, người bệnh có các tổn thương liên quan đến hệ thần kinh như di chứng sau tai biến mạch máu não. Chấn thương sọ não hay chấn thương tủy sống ảnh hưởng đến hệ thần kinh ngoại vi hoặc rối loạn hoạt động của trung tâm tuần hoàn. Đây cũng là những đối tượng nguy cơ bị HHASA.
Tuyến thượng thận hoạt động không hiệu quả
Nguyên nhân khác gây ra triệu chứng HHASA có thể kể đến là hoạt động không hiệu quả từ trung tâm điều chỉnh huyết áp tại tuyến thượng thận dẫn đến hiệu chỉnh huyết áp không thích hợp với những biến đổi của cơ thể.
Hệ thống các thụ thể cảm áp trong cơ thể ở mạch máu và dạ dày không còn nhạy với những thay đổi của áp lực nên sẽ làm giảm hoạt động dẫn truyền tín hiệu đến hệ thần kinh và tuần hoàn. Cơ chế co của các mạch máu nhỏ ngoại vi và tăng tần số tim bù trừ sau khi ăn không được thực hiện một cách có hiệu quả cũng dẫn đến triệu chứng HHASA. Cơ chế này thường thấy ở những người mắc bệnh đái tháo đường hoặc rối loạn hoạt động dẫn truyền của hệ thần kinh tự chủ trong bệnh Parkinson.
3. Những ai có nguy cơ hạ huyết áp sau khi ăn
Dưới đây là những đối tượng được cho là có nguy cơ hạ huyết áp sau khi ăn cao hơn:
Người lớn tuổi
Hạ huyết áp sau khi ăn có xu hướng thường gặp ở những người lớn tuổi. Các cơ quan trong cơ thể lão hóa và suy giảm, không thể kiểm soát huyết áp được hiệu quả như trước đây. Trường Y Harvard (Harvard Medical School) cho biết thêm rằng ảnh hưởng của tuổi tác khiến cho cơ thể khó đáp ứng với những thay đổi về huyết áp cấp tính.
Tình trạng hạ huyết áp sau khi ăn thường gặp ở những người lớn tuổi.
Những người bị rối loạn hệ thần kinh, rối loạn nội tiết
Cũng như quá trình tiêu hóa đòi hỏi sự phối hợp của tuần hoàn, thần kinh và hệ thống tiêu hóa. Vì vậy, những người bị rối loạn hệ thần kinh như bệnh Parkinson, rối loạn nội tiết như tiểu đường và các vấn đề về tuần hoàn như thuyên tắc phổi – một sự tắc nghẽn ở trong động mạch phổi – tất cả đều có nguy cơ bị tụt huyết áp sau khi ăn.
4. Chẩn đoán bệnh tụt huyết áp sau khi ăn
Trước khi đưa ra chẩn đoán, bác sĩ sẽ khai thác các thông tin liên quan đến tiền sử của bệnh nhân và đặc điểm các triệu chứng lâm sàng.
– Huyết áp nên được đo đầy đủ cả 2 giá trị đó là: huyết áp tối đa và huyết áp tối thiểu tại nhiều khoảng thời gian khác nhau sau khi ăn, từ 15 phút cho đến 2 giờ sau ăn.
– Triệu chứng tụt huyết áp sau khi ăn có thể được nghi ngờ khi huyết áp tối đa, giá trị huyết áp lớn và giảm ít nhất 20 mmHg trong vòng 2 giờ sau khi ăn.
– Bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán triệu chứng HHASA nếu huyết áp trước khi ăn của bạn đạt ít nhất từ 100 mmHg và trong vòng 2 giờ sau khi ăn huyết áp đạt được 90 mmHg.
Chẩn đoán chính xác huyết áp thấp cần phải thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng.
Một số xét nghiệm cận lâm sàng được chỉ định để loại trừ các nguyên nhân khác dẫn đến làm thay đổi huyết áp gồm:
– Công thức của máu giúp phát hiện tình trạng thiếu máu.
– Thực hiện xét nghiệm đường máu.
– Đo điện tâm đồ để phát hiện các rối loạn nhịp.
– Siêu âm tim để đánh giá các đặc điểm cấu trúc và chức năng cơ tim.
– Siêu âm tim để giúp chẩn đoán tụt huyết áp sau khi ăn.
5. Biến chứng của tụt huyết áp sau khi ăn
Dưới đây là những biến chứng có thể xảy ra khi bạn bị tụt huyết áp sau khi ăn:
Biến chứng nghiêm trọng liên quan đến tụt huyết áp sau khi ăn là ngất và các chấn thương tiếp sau đó.
– Người bệnh mệt lả, ngất… dẫn đến té ngã gây gãy xương, bầm tím hoặc bị các chấn thương khác.
– Nguy hiểm hơn là tình trạng mất ý thức khi bạn đang lái xe hoạt vận hành máy móc.
– Trong những trường hợp nặng, giảm cung cấp máu cho hệ não bộ có thể gây ra nhồi máu não.
– Nếu huyết áp xuống quá thấp, người bệnh có thể rơi vào tình trạng sốc, hoặc bị suy cơ quan.
6. Biện pháp để ngăn ngừa tụt huyết áp sau khi ăn
Hiện nay, chưa có phương pháp nào được xem là có khả năng giải quyết dứt điểm tình trạng tụt huyết áp sau khi ăn. Dưới đây là một số biện pháp người bệnh có thể áp dụng để ngăn ngừa HHASA:
Nên ăn nhiều bữa trong ngày
Người bị HHASA nên chia ra ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì 3 bữa chính như những người bình thường. Bởi khi ăn quá no trong một lần, dạ dày sẽ giãn lớn và phải làm việc nhiều hơn. Điều này cần một lượng máu lớn hơn huy động đến để đáp ứng năng suất hoạt động cao dẫn đến nguy cơ hạ huyết áp.
Tránh ăn nhiều cơm, bánh mì và uống nước ngọt có ga
Bạn nên hạn chế ăn nhiều cơm, bánh mì, uống nước ngọt có ga hoặc những thực phẩm giàu carbohydrate. Các loại thức ăn này sẽ được tiêu hóa và hấp thu nhanh trong hệ tiêu hóa nên nhu cầu năng lượng cũng vì thế mà nâng cao hơn, làm tăng nguy cơ bị tụt huyết áp sau khi ăn.
Uống nước trước khi ăn
Uống khoảng 200 – 300ml nước trước khi ăn để tạo ra cảm giác no, do dạ dày nhanh căng hơn. Lượng thức ăn vào hệ tiêu hóa nhờ đó mà giảm nên hoạt động hấp thu các chất dinh dưỡng sau ăn cũng diễn ra nhẹ nhàng hơn. Nhu cầu năng lượng của dạ dày và ruột non không nhiều nên sẽ giảm khả năng xuất hiện HHASA.
Uống nước trước mỗi bữa ăn có thể giúp ngăn ngừa tụt giảm huyết áp.
Nghỉ ngơi với tư thế ngồi hoặc nằm sau khi ăn
Thời điểm dễ xuất hiện triệu chứng tụt huyết áp nhất là khoảng 30-60 phút sau ăn. Khi đó, việc nghỉ ngơi trong tư thế ngồi hoặc nằm trong khoảng thời gian này có vai trò dự phòng việc hạ huyết áp.
Kiểm soát huyết áp tại nhà tiện lợi bằng máy đo huyết áp Microlife
Trên đây, là toàn bộ những chia sẻ của chúng tôi về những vấn đề liên quan đến triệu chứng tụt huyết áp sau khi ăn. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về bài viết hoặc muốn tìm mua các thiết bị y tế tại nhà nhằm mang lại sự thuận tiện thì có thể liên hệ với Công ty Cổ phần Thiết bị Y Sinh (BIOMEQ) qua hotline (028) 22 600 006 – 0972 597 600 để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
NỘI DUNG LIÊN QUAN